Hoe ontstaat een burn-out?
Burn-out ontstaat door stress en slaat heel geniepig toe. Stress kan maanden (jaren) op een laag pitje sluimeren voordat de vlam in de pan slaat. Dat komt omdat iedereen stress ervaart én nodig heeft. Wanneer dat nodig is, geeft je stresssysteem je namelijk de energie die je nodig hebt om te presteren. Maar daarna moet datzelfde stresssysteem de kans krijgen om weer af te schalen. Daar gaat het vaak mis.
Als je werk hebt waarbij de ene crisis overgaat in de volgende, snapt iedereen dat de stressniveaus te hoog zijn. Maar ook in ogenschijnlijk rustige werksituaties kan burn-out toeslaan. De oorzaak is subtiele stress die roofbouw pleegt op je lijft. Stel dat je dagelijks net niet genoeg tijd hebt om je werk af te krijgen, of dat je collega’s iets meer van je tijd vragen dan dat je eigenlijk hebt. Dat geeft ook stress. Niet in extreme mate, maar precies genoeg om je een beetje opgejaagd te voelen.
Je denkt dat je dat met een nacht slapen wel op kan lossen, maar daar zit de valkuil.
Net niet genoeg rust
Het gevolg van ‘subtiele stress’ is dat je net iets vermoeider thuis komt dan je zou verwachten, maar niet moe genoeg om je zorgen te maken. Je denkt dat je dat met een nacht slapen wel op kan lossen, maar daar zit de valkuil. Want één nacht rust blijkt net niet genoeg te zijn. Voor je het weet ontstaat er een patroon van net niet genoeg rust en steeds iets meer vermoeidheid. Dat valt niet eens op. Het is uiteindelijk normaal dat je moe bent na een dag werken.
Maar die vermoeidheid neemt langzaam toe. Je krijgt de eerste signalen, die je waarschijnlijk mist. Het is niet dat je gebroken op je werk aankomt, je bent gewoon nog niet helemaal wakker. Na een tijdje wordt het erger. Je herstelt niet meer na een weekeind rust. De volgende week begin je op achterstand. Je vraagt weer net iets teveel van jezelf en de reserves raken steeds verder op.
Waar zijn mijn sleutels?
Nadat je dat een tijdje hebt volgehouden, worden de signalen minder subtiel. Je sleutels zijn kwijt. Na even zoeken, blijken ze gewoon aan het sleutelrek te hangen (of nog op de voordeur te zitten). Je voelt je opgejaagd als je aankomt op je werk, terwijl er die dag niet echt deadlines zijn. In bed lig je nog even te malen voor je inslaapt. Vervelend, want je bent eigenlijk best moe.
Maar ja, iedereen is zijn sleutels wel eens kwijt. Een beetje druk? Dat houdt je werk interessant. En die vermiste zonnebril (die op je voorhoofd bleek te staan) is een mooie anekdote. Je slaapt misschien wat kort, maar je gaat je toch niet ziek melden om uit te slapen? Binnenkort is het vakantie, nu moet het werk af. Dat ga je niet overdragen. Je collega’s hebben het druk genoeg en de baas kan niet zo maar een extra medewerker uit de hoge hoed toveren. Gewoon even doorzetten, dit weekeind geen grote plannen maken en iets eerder naar bed.
Voor constante stress betaal je zowel een fysieke als een mentale prijs.
Roofbouw op lichaam én geest
Voor constante stress betaal je zowel een fysieke als een mentale prijs. Je pleegt roofbouw op je lichaam én op je geest. Dat gaat zich steeds harder uitten. Je hebt geen puf meer om leuke dingen te doen. In de avond plof je op de bank en daar kom je pas uit om naar bed te gaan. Je denkvermogen neemt af en het wordt lastiger om dingen te herinneren. Waar je eerst moest zoeken naar je sleutels, sta je nu in de supermarkt en denk je: ‘wat kwam ik hier ook alweer doen?’.
Het stresssysteem in je lijf is altijd actief. Stresshormonen in je bloed geven je voldoende energie als je dat nodig hebt. Maar geeft dat systeem continu plankgas, dan gaat het fout. Je slaap, je emoties, je denkvermogen, je uithoudingsvermogen én je afweersysteem raken allemaal ontregelt. Bij een burn-out, zak je letterlijk door je hoeven. Je trekt het gewoon niet meer. Van een burn-out herstel je daarom niet zo maar.
Verminder het risico op burn-out
Voorkomen is beter dan genezen. Je kunt het risico op een burn-out met kleine stappen flink verminderen. De sleutel zit in rustmomenten. Die geven je stresssysteem het signaal dat er een tandje teruggeschakeld mag worden. Van alle rustmomenten is slaap het belangrijkst. Reden genoeg om eens extra aandacht te besteden aan een gezonde nachtrust.
Aandacht voor slaap is een gezonde eerste stap, maar daar houdt het niet op. Maak bewust tijd voor pauzes. Plan niet alleen een lunchpauze, maar gun jezelf ook een paar mini- en micro-pauzes. Dat hoeven geen complete powernaps of siësta’s te zijn (maar het mag wel). Een korte pitstop doet al wonderen. Zelfs een micropauze van een paar minuten helpt. Je lichaam krijgt het signaal dat de stress even afgebouwd mag worden. Dat werkt door in je dag.
Rustmomenten zijn noodzakelijk
Rustmomenten zijn geen weggegooide tijd. Ze zijn noodzakelijk om goed te blijven functioneren. Plan ze in en motiveer je collega’s om ook regelmatig even terug te schakelen. Zo draag je niet alleen bij aan burn-out preventie, maar zorg je gelijktijdig dat je optimaal presteert. Daar wordt iedereen beter van.
Wil jij stress reduceren en een burn-out voorkomen?
Stress is niet noodzakelijkerwijs ongezond, maar je moet er wel bewust mee omgaan. Zoek je hulp om jouw stress in goede banen te leiden? Of wil je jouw medewerkers begeleiden naar een gezondere manier van werken? Neem contact op en ik ondersteun je daarbij.
